'önce insan'bu sözü son zamanlar çeşitli haber sitelerinin hayvana şiddet ve hayvan kulubelerine saldırı haberleri altındaki(bazen editörlerde yazmakta)yorumlarda o kadar çok okuyorum ki bunun üzerine yazmak istedim.
insanlara ilişkin meselelerin,hayvana ilişkin meselelerden daima önde gelmesi taraftarıyız.Son zamanlarda gerek hayvanlara şiddetlerin artması gerek hayvan savunucuların tepkisi daha çok kamuoyunda yer edinsede genede yeterli olgunluğu yakalamış değiliz.
insanlar arasındaki eşitlik tartışmasını insan olmayan hayvanlara yani kendi türümüzün ötesindede tartışmalıyız.
kendi ırkımızdan olmayan insları bize onları sömürme ve onları göz ardı hakkı vermez ama bunu bir hayvan için uygun görmüyoruz yada farkında değiliz.bunun sebebi eşitlik konusundaki ölçütümüz.Bu konuda modern yararcılığın kurucusu Jeremy bentham bir yazında şöyle diyor:bir insanın derisinin siyah olmasının zalimin kaprisine terk edilmesi için bir sebeb olmadığı gibi bacak sayısının,derideki tüy yapısının,kuyruk sokumu kemiğinin nerede bittiği eşit derece yetersiz sebeblerdir.Asıl soru akıl yürütebiliyorlar mı? yada konuşabiliyorlar mı? değil ACI HİSSEDEBİLİYORLAR MI? olmalı.
ama her şeyden önemlisi 'önce insan' gibi bir bencil yaklaşımı bırakmalıyız.Ondan sonra kendimizi vicdan muhasebesine çekebiliriz.